Euforia wywołana podpisaniem porozumienia gwarantującego swobodną działalność rolniczej „Solidarności” udzieliła się całemu społeczeństwu. W kraju otwarcie manifestowano radość z odniesionego zwycięstwa, przede wszystkim w trakcie organizowanych wtedy niezależnych obchodów świąt patriotycznych i uroczystości religijnych. Uczestniczyli w nich także rolnicy, wzbogacając pochody i przemarsze w miastach o elementy ludowe (asysta kosynierów, delegacje w strojach regionalnych). Na osobną uwagę zasługuje fakt, że z inicjatywy NSZZ RI „Solidarność” (przy współudziale NSZZ „Solidarność” i NZS) 3 maja w Toruniu zorganizowano pierwszą po okresie zniewolenia manifestację z okazji święta Konstytucji 3 maja. Przemarsz ponad 5000 uczestników, reprezentujących wszystkie gminy województwa toruńskiego, w asyście kosynierów z Nowego Rynku ulicami: Świętej Katarzyny, Wały Generała Sikorskiego i Dzierżyńskiego (obecnie Chełmińska) na Rynek Starego Miasta, złożenie kwiatów przy pomniku Mikołaja Kopernika oraz msza polowa były wielkim, zbiorowym przeżyciem i jednocześnie manifestem wolnego społeczeństwa.

Pierwsza dekada maja upłynęła przede wszystkim na ostatnich przygotowaniach do rychłej rejestracji NSZZ RI „Solidarność”. Efektem porozumienia w Bydgoszczy były dwie ustawy z 6 maja 1981 roku: o związkach zawodowych rolników indywidualnych i o rejestracji kółek rolniczych, a także związków kółek i organizacji rolniczych. W ten sposób władze umożliwiły rejestrację Centralnego Związku Kółek i Organizacji Rolniczych jako Niezależnego Samorządnego Związku Zawodowego Rolników Indywidualnych. Pierwsza z wymienionych ustaw stanowiła,
że do czasu zakończenia procesu legislacyjnego rolnicy mają prawo tworzyć związek zawodowy na zasadach właściwych dla pracowniczych związków zawodowych. Podczas zjazdu OKZ 9–10 maja 1981 roku w Szczecinie uchwalono między innymi regulamin obrad i zebrań OKZ NSZZ RI „Solidarność”, ale przede wszystkim dokonano ostatecznych zmian w statucie organizacji i wykreślono z niego zapis, dotyczący osobowości prawnej związków wojewódzkich.

Kalendarium NSZZ RI „Solidarność” 1981 r.

12 maja w Sądzie Wojewódzkim w Warszawie odbyła się rozprawa, dotycząca rejestracji NSZZ RI „Solidarność”. Zgromadzony przed budynkiem tłum, przede wszystkim działaczy rolniczych z całej Polski, niecierpliwie czekał na rozstrzygnięcie. Po wielu miesiącach walki, obfitującej w liczne dramaty i niekończące się spory, spełniło się pragnienie mieszkańców polskiej wsi – zarejestrowano Niezależny Samorządny Związek Zawodowy Rolników Indywidualnych „Solidarność”. Radość i wzruszenie udzieliły się wszystkim. Po ogłoszeniu wyroku rolnicy odśpiewali Rotę oraz hymn narodowy, a Jan Kułaj opuścił gmach sądu na rękach tłumu. Następnie zgromadzeni przemaszerowali pod Grób Nieznanego Żołnierza, gdzie delegacje złożyły wieńce, po południu zaś w Domu Chłopa – przeznaczonym na siedzibę OKZ – zorganizowano konferencję prasową.

Już następnego dnia radość i duma z osiągnięcia celu ustąpiły miejsca uczuciom smutku i przerażenia. Z Rzymu nadeszła dramatyczna wiadomość o zamachu na Ojca Świętego, która wywołała ogromne poruszenie w całym społeczeństwie. Spontanicznie organizowane spotkania modlitewne ponownie zjednoczyły cały naród, który niecierpliwie oczekiwał na kolejne doniesienia o stanie zdrowia Jana Pawła II. Z inicjatywy Michała Grabianki 17 maja na Rynku Staromiejskim w Toruniu została odprawiona msza święta w intencji ciężko rannego papieża oraz chorego kardynała Wyszyńskiego, w której udział wziął między innymi Jan Kułaj. Koniec miesiąca przyniósł kolejny cios – po ciężkiej chorobie 28 maja zmarł Prymas Tysiąclecia kardynał Stefan Wyszyński. Rolnicy stracili nie tylko duchowego przywódcę, ale również największego spośród obrońców prawa do swobodnego zrzeszania się w niezależne związki zawodowe.

Fot. Kalendarium 40leciaRI

 
Tags